ŻYŁEM, JAK CHCIAŁEM, I UMRĘ, JAK MI SIĘ PODOBA
Od 2 czerwca 2016 r. gazetka w 170. rocznicę urodzin i 100. rocznicę śmierci HENRYKA SIENKIEWICZA - ŻYŁEM, JAK CHCIAŁEM, I UMRĘ, JAK MI SIĘ PODOBA. |
18 grudnia 2015 r. Senat przyjął uchwałę ustanawiającą ROK 2016 ROKIEM HENRYKA SIENKIEWICZA (ur. 5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu, zm. 15 listopada 1916 roku w Vevey w Szwajcarii) - powieściopisarza, nowelisty, dziennikarza, publicysty, pierwszego polskiego laureata literackiej Nagrody Nobla, wielbionego przez pokolenia rodaków za budzenie poczucia narodowej wspólnoty i patriotycznego ducha.
Sienkiewicz otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury w 1905 r. za całokształt twórczości. W przemówieniu wygłoszonym z tej okazji mówił, że zaszczyt ten jest szczególnie cenny dla syna Polski: Głoszono ją umarłą, a oto jeden z tysięcznych dowodów, że żyje. Głoszono ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie zwyciężać.
"Poprzez swoją twórczość, publicystykę i działalność społeczną budził świadomość narodową, uczył dumy z polskości, umiłowania ojczyzny i zdolności do poświęceń” – podkreślili senatorowie. Henryk Sienkiewicz – jak głosi senacka uchwała – "w czasach zniewolenia pisał dla pokrzepienia serc, a jego książki zbłądziły pod strzechy". W uchwale zaznaczono również, że kolejne odcinki powieści Sienkiewicza publikowane w czasopismach gromadziły na wspólnej lekturze przedstawicieli wszystkich stanów, a wpływ języka Sienkiewicza na współczesną polszczyznę jest trudny do przecenienia. Był ambasadorem polskości i do dziś uważany jest na świecie za klasyka powieści historycznej, jednego z najwybitniejszych pisarzy w historii literatury polskiej i niezrównanego stylistę.
Trudno też w dziejach literatury o przykład podobnego oczarowania narodu, bardziej magicznego wpływu na wyobraźnię mas. […] Gdyby historia literatury przyjęła jako kryterium wpływ sztuki na ludzi, Sienkiewicz […] powinien by zajmować w niej pięć razy więcej miejsca niż Mickiewicz. Któż czytał Mickiewicza z własnej i nieprzymuszonej woli, któż znał Słowackiego? […] Lecz Sienkiewicz to wino, którym rzeczywiście upajaliśmy się i tu serca nasze biły... i z kimkolwiek się rozmawiało, z lekarzem, z robotnikiem, z profesorem, z ziemianinem, z urzędnikiem, zawsze natrafiało się na Sienkiewicza, na Sienkiewicza jako na ostateczny, najbardziej intymny sekret polskiego smaku, polski „sen o urodzie”. [Witold Gombrowicz, "Dziennik 1953–1956", Kraków 1986].
Twórczość Henryka Sienkiewicza:
Nowele:
- 1872 – "Humoreski z teki Worszyłły"
- 1875 – "Stary sługa"
- 1876 – "Hania"
- 1877 – "Selim Mirza"
- 1877 – "Szkice węglem"
- 1878 – "Komedia z pomyłek"
- 1878 – "Janko Muzykant"
- 1879 – "Przez stepy"
- 1880 – "Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela"
- 1880 – "Niewola tatarska"
- 1880 – "Za chlebem" – na jej podstawie powstało libretto do opery Konstantego Gorskiego
- 1880 – "Orso"
- 1881 – "W krainie złota"
- 1881 – "Latarnik"
- 1882 – "Bartek Zwycięzca"
- 1882 – "Jamioł"
- 1888 – "Ta trzecia"
- 1889 – "Sachem"
- 1889 – "Wspomnienie z Maripozy"
- 1892 – "Pójdźmy za Nim!"
- 1897 – "Na jasnym brzegu"
Powieści:
- 1872 – "Na marne"
- Trylogia:
- 1884 – "Ogniem i mieczem"
- 1886 – "Potop"
- 1888 – "Pan Wołodyjowski"
- 1891 – "Bez dogmatu"
- 1894 – "Rodzina Połanieckich"
- 1896 – "Quo vadis"
- 1900 – "Krzyżacy"
- 1906 – "Na polu chwały"
- 1910 – "Wiry"
- 1912 – "W pustyni i w puszczy"
- 1914 – "Legiony"
Inne utwory:
- 1879–1881 – "Na jedną kartę" (sztuka sceniczna)
- 1880 – "Listy z podróży do Ameryki" (reportaże)
- 1890 – "Listy z Afryki" (reportaże)
- 1900 – "Zagłoba swatem" (sztuka sceniczna)
Ekranizacje:
- 1912 – "Quo vadis", włoska ekranizacja, film niemy
- 1912 – "Krwawa dola", na kanwie "Szkiców węglem"
- 1913 – "Obrona Częstochowy", na kanwie "Potopu"
- 1915 – "Potop", rosyjski film niemy
- 1921 – "Na jasnym brzegu"
- 1923 – "Bartek Zwycięzca"
- 1925 – "Quo vadis", włoski film niemy
- 1930 – "Janko Muzykant"
- 1951 – "Quo vadis"
- 1956 – "Szkice węglem"
- 1960 – "Krzyżacy"
- 1962 – "Ogniem i mieczem" ("Col ferro e col fuoco"), francusko-jugosłowiańsko-włoska ekranizacja "Ogniem i mieczem"
- 1967 – "Komedia z pomyłek"
- 1968 – "Pan Wołodyjowski"
- 1969 – "Przygody pana Michała", serial telewizyjny na podstawie filmu
- 1973 – "W pustyni i w puszczy"
- 1974 – "W pustyni i w puszczy", serial telewizyjny na podstawie filmu
- 1974 – "Potop"
- 1976 – "Latarnik"
- 1978 – "Rodzina Połanieckich", serial telewizyjny
- 1983 – "Marynia", na podstawie serialu "Rodzina Połanieckich"
- 1984 – "Hania"
- 1985 – "Quo vadis", włoski serial telewizyjny
- 1999 – "Ogniem i mieczem"
- 1999 – "Ogniem i mieczem", serial telewizyjny na podstawie filmu
- 2001 – "W pustyni i w puszczy"
- 2001 – "W pustyni i w puszczy", serial telewizyjny na podstawie filmu
- 2001 – "Quo vadis"
- 2002 – "Quo vadis", serial telewizyjny na podstawie filmu
Nagrody, odznaczenia, tytuły:
- Kawaler Legii Honorowej (Francja)
- Członek zagraniczny Czeskiej i Serbskiej Akademii Nauk i Umiejętności
- 1900 – Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego
- 1902 – Honorowe obywatelstwo miasta Lwowa oraz Medal miasta Lwowa
- 1916 – Nagroda Fundacji Erazma i Anny Jerzmanowskich przyznana przez Polską Akademię Umiejętności